“Persona non grata” (İstenmeyen adam) nedir? Tarihte kimler istenmeyen adam ilan edildi?
İsrail, Orta Doğu’da tansiyonun indirilmesi gerektiğini söyleyen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’i “istenmeyen kişi (persona non grata)” ilan ederek ülkeye girişini yasakladı. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, Guterres’in İsrail’e giremeyeceğini açıklayarak BM Genel Sekreter’ini “istenmeyen kişi” ilan etti. “Persona non grata” terimi, Latince’de istenmeyen veya hoş karşılanmayan bir kişiyi ifade eder. Bu durum genellikle bir kişinin ülkeye girişine veya orada kalmasına izin verilmediğinde ortaya çıkar ve diplomatik ilişkilerde bazen bir kişinin davranışları veya eylemleri nedeniyle uygulanır. Örneğin, ülke A, ülke B’nin büyükelçisini “istenmeyen kişi” ilan ederse, ülke B de aynı şekilde karşılık verebilir. Bu durum, uluslararası ilişkilerde son derece kriz anlamına gelir. ABD ve diğer ülkeler, eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri ve Avusturya Cumhurbaşkanı Kurt Waldheim ve eşini, Nazi savaş suçlarını bildiği ama hiçbir şey yapmadığı iddiasıyla istenmeyen kişi ilan etti.Çin, Brad Pitt’i 14. Dalai Lama’yı olumlu bir şekilde betimleyen ve Tibet’in Çin tarafından ilhak edilmesini ele alan 1997 yapımı Tibet’te Yedi Yıl filminde oynadıktan sonra istenmeyen kişi ilan etti. İtalyan şarkıcı Albano Carrisi, 2010’da Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’ni izinsiz ziyaret ettiği için Azerbaycan’da istenmeyen kişiler listesine alındı. Günter Grass, Alman şair ve 1999 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, 2012’de “Söylenmesi gereken” adlı şiirinde İsrail’in dünya barışını tehdit ettiğini söylediği için İsrail tarafından istenmeyen kişi olarak ilan edildi. Suudi Arabistan, 2018’de Kanada’nın Riyad büyükelçisi Dennis Horak’ı istenmeyen kişi ilan etti ve ülkeyi terk etmesi için 24 saat süre verdi. Seçimlere hile karıştırmakla suçlanan Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, 2020’de Litvanya, Estonya ve Letonya’da istenmeyen kişi ilan edildi. Türkiye Ermenisi yazar ve dilbilimci Sevan Nişanyan, 2021’de Yunanistan tarafından istenmeyen kişi ilan edildi.